Volendam heette oorspronkelijk Vollendam. Oorspronkelijk kwam hier de E of IJe, waaraan de plaats Edam lag, in de Zuiderzee. In 1357 groeven de Edammers een kortere verbinding tussen het Purmermeer en de Zuiderzee. Daarna werd voor de oude haven van Edam een dam aangelegd en de oude haven werd dichtgemaakt; vandaar Vollendam. Al snel vestigden zich hier boeren en visser
Tegenwoordig is Volendam een plaats met zo’n 21.000 inwoners. De toeristen komen van heinde en ver op zoek naar lang vergeten klederdracht en vissersboten. Daarnaast vinden ze ook souvenirwinkeltjes aan de haven en een boot die hen naar Marken kan brengen. En een bevolking die zich qua gebruiken en modebeeld onderscheidt van de rest van Nederland middels onder andere een kenmerkend dialect, het Volendams. Daarnaast is Volendam historisch gezien altijd een zeer rooms-katholiek dorp geweest in een verder veelal protestantse omgeving. In vroeger tijden was het dorp bekend omdat het het hoogste aantal Nederlandse missionarissen en priesterroepingen per vierkante kilometer kende. Door de secularisatie en ontkerkelijking loopt echter ook in Volendam het kerkbezoek terug. In de laatste jaren kwam echter wel een revival, zo berichtte De Groene Amsterdammer over de oplevende Maria-devotie rond de kapel van het beeld Onze Lieve Vrouw van het Water van de Rooms Katholieke Hille Kok.
Het aansteken van een bos sterretjes in Café De Hemel heeft in de nieuwjaarsnacht van 2000 op 2001 in Volendam een zeer felle, kortdurende brand veroorzaakt. Het café was vol met jonge mensen. De sterretjes zorgden er voor dat de kurkdroge kerstversiering die aan het plafond was bevestigd in brand vloog. Bij deze brand kwamen veertien jonge mensen om door vertrapping, zuurstofgebrek en zeer ernstige brandwonden. Ongeveer 180 personen raakten gewond, van wie velen ernstig. Jonge mensen zijn voor het leven verminkt en gehandicapt door de ernstige brandwonden in het gezicht en op de rest van het lichaam. Er waren zoveel gewonden dat de capaciteit van de brandwondencentra in Beverwijk, Groningen en Rotterdam te klein was. Daarom werden velen in het buitenland verpleegd, onder andere in Leuven en Brussel.
